دستگاه‌های تصفیه هوا یکی از موثرترین ابزارها برای کاهش آلودگی‌های موجود در هوا و بهبود کیفیت آن محسوب می‌شوند. این دستگاه‌ها با حذف آلاینده‌ها و ذرات معلق، هوایی پاک‌تر و سالم‌تر را در محیط فراهم می‌کنند، مشابه فرآیندی که درختان با جذب دی‌اکسید کربن و تولید اکسیژن انجام می‌دهند.
برخی از دستگاه‌های تصفیه هوا که از لامپ UV استفاده می‌کنند، مدعی از بین بردن آلودگی‌ها هستند، اما عملکرد آن‌ها کاملاً متفاوت از فیلترهای هوا یا مکانیسم طبیعی درختان است.
دستگاه تصفیه هوای مجهز به لامپ UV چیست؟
این دستگاه‌ها نوعی از سیستم‌های تصفیه هوا هستند که از نور فرابنفش با طول موج کوتاه برای از بین بردن عوامل بیماری‌زا مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها استفاده می‌کنند.
در اصل، هدف اصلی این دستگاه‌ها مانند سایر مدل‌های تصفیه هوا، کاهش آلاینده‌ها و بهبود کیفیت هوای محیط است.
در بازار امروزی، برخی از این دستگاه‌ها به‌طور انحصاری از لامپ UV به‌عنوان تنها فیلتر تصفیه‌کننده استفاده می‌کنند، درحالی‌که مدل‌های دیگری نیز وجود دارند که لامپ UV را به‌عنوان یکی از مراحل فرایند تصفیه در نظر گرفته‌اند.
شما میتوانید برای خرید و مشاهده لیست بهترین دستگاه تصفیه هوا برای منزل خود روی لینک بزنید .
نحوه عملکرد دستگاه‌های تصفیه هوا با لامپ UV
در این دستگاه‌ها، فرآیند تصفیه با مکش هوا از طریق فن داخلی آغاز می‌شود. هدف این است که آلاینده‌ها هنگام عبور از بخش مجهز به لامپ UV، ضدعفونی شده و از بین بروند. اما یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌ها در مورد این روش، احتمال تولید گاز ازن در طول فرآیند تصفیه است.
در این تکنولوژی، نور فرابنفش با تأثیرگذاری بر ساختار DNA آلاینده‌ها، آن‌ها را به ذرات بی‌خطر تبدیل می‌کند. باکتری‌ها به دلیل تک‌سلولی بودن، برای زنده ماندن به DNA خود متکی هستند؛ بنابراین در تئوری، تابش UV می‌تواند با تغییر در ساختار ژنتیکی آن‌ها، باعث نابودی‌شان شود.
بااین‌حال، نتایج آزمایش‌های مختلف نشان داده‌اند که تأثیرگذاری این روش به‌طور یکنواخت تضمین‌شده نیست. برخی تحقیقات حاکی از آن‌اند که فرآیند تصفیه در مواردی به‌طور ناقص انجام می‌شود و به‌جای حذف کامل آلاینده‌ها، آن‌ها را به مولکول‌های ناشناخته و بالقوه خطرناک تبدیل می‌کند که ممکن است سلامت انسان را تهدید کنند.
خطرات و مضرات استفاده از لامپ UV در دستگاه‌های تصفیه هوا
۱. افزایش غلظت گاز ازن در محیط
یکی از اصلی‌ترین مشکلات دستگاه‌های تصفیه هوای مجهز به لامپ UV، تولید گاز ازن (O₃) در حین فرآیند تصفیه است. زمانی که مولکول‌های اکسیژن موجود در هوا از این فیلتر عبور می‌کنند، به اتم‌های مجزا تجزیه شده و در ترکیب با سایر مولکول‌های اکسیژن، گاز ازن را تشکیل می‌دهند. این گاز برای بیماران قلبی و تنفسی به‌شدت مضر است و می‌تواند عملکرد ریه‌ها را کاهش دهد.
۲. عوارض ناشی از استنشاق ازن
قرار گرفتن در معرض گاز ازن ممکن است باعث مشکلات متعددی شود، از جمله:
- تحریک بینی و گلو
- سردرد و سرگیجه
- واکنش‌های آلرژیک و حساسیت پوستی
- حالت تهوع و احساس خستگی مفرط
در افرادی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند، این اثرات می‌توانند شدیدتر شوند و خطرات جدی‌تری به همراه داشته باشند.
۳. ناکارآمدی در تصفیه کامل هوا
طبق گزارش سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA)، لامپ UV برای حذف کامل آلاینده‌های موجود در هوا کافی نیست. این فناوری عمدتاً بر روی ویروس‌ها و باکتری‌ها تأثیر دارد اما در برابر آلاینده‌های خطرناکی مانند ذرات بسیار ریز PM 2.5 که یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا در شهرها هستند، کارایی چندانی ندارد. به همین دلیل، توصیه می‌شود که در کنار فناوری UV، از فیلترهای مکملی مانند HEPA برای جذب و حذف آلاینده‌های مختلف استفاده شود.
مقاله پیشنهاد شده : دستگاه تصفیه هوا هانیول بخریم؟ | مقایسه کیفیت و قیمت
آیا استفاده از لامپ UV در دستگاه‌های تصفیه هوا توصیه می‌شود؟
برای مصارف خانگی، استفاده از دستگاه‌های تصفیه هوای مجهز به لامپ UV به هیچ عنوان پیشنهاد نمی‌شود. این فناوری عمدتاً در مراکز درمانی و بهداشتی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد و در برخی تجهیزات پزشکی مانند دستگاه‌های تصفیه هوای دندان‌پزشکی به‌کار می‌رود.
چه دستگاه تصفیه هوایی برای خانه مناسب‌تر است؟
بهترین گزینه برای تصفیه هوای محیط‌های خانگی، دستگاه‌هایی هستند که از فیلترهای HEPA و کربن فعال استفاده می‌کنند. این دستگاه‌ها بدون انتشار مواد مضری مانند ازن، تنها با به دام انداختن ذرات آلاینده، کیفیت هوای محیط را بهبود می‌بخشند.
ویژگی‌های کلیدی دستگاه‌های تصفیه هوای مبتنی بر فیلتر HEPA:
- قابلیت جذب تا ۹۹٪ از آلاینده‌های معلق، از جمله ویروس‌ها، باکتری‌ها و گرد و غبار
- عملکرد بدون ایجاد ترکیبات شیمیایی خطرناک
- استاندارد مورد استفاده در برندهای معتبر جهانی مانند IQ Air
نتیجه گیری
استفاده از دستگاه‌های تصفیه هوای مجهز به لامپ UV می‌تواند برای سلامتی مضر باشد. این دستگاه‌ها ممکن است گاز ازن تولید کنند که استنشاق آن خطراتی مانند تحریک سیستم تنفسی، تشدید بیماری‌های قلبی و ریوی، سردرد و خستگی ایجاد می‌کند. علاوه بر این، لامپ UV در حذف کامل تمام آلاینده‌ها، به‌ویژه ذرات معلق ریز (PM 2.5)، کارایی کافی ندارد. به همین دلیل، برای مصارف خانگی توصیه می‌شود از دستگاه‌های تصفیه هوا با فیلتر HEPA و کربن فعال استفاده شود که بدون تولید مواد مضر، آلودگی‌های هوا را به‌طور مؤثر حذف می‌کنند.
