دی نیتروژن مونوکسید، گازی خنده آور

گاز خنده آور

ی لحظه تصور کن … تو مترو باشی، هیچکی اعصاب نداشته باشه، همه اخم کرده باشن، همه فکرشون درگیر هزارتا موضوع باشه و … (این یه صحنه ی تخیلیه، آخه من تخیل قوی ای دارم … خلاصه خیالتون راحت واقعی نیست !!!! )

یهو ی اسپری دی نیتروژن مونوکسیدو اسپری کنی تو جمعیت …

خدایا … چه صحنه قشنگی، همه می خندن … همه 

الهی همیشه بدون اسپری بخندین، لطفا بخندین :

“دنیا همه هیچ و کار دنیا همه هیچ

ای هیچ برای هیچ بر هیچ مپیچ

دانی که از آدمی چه ماند پس مرگ

عشق است و محبت است و باقی همه هیچ”

نیتروژن یا ازت یکی از عناصر شیمیایی در جدول تناوبی است که نماد آن N و عدد اتمی آن ۷ است. نیتروژن معمولاً به صورت یک گاز  دو اتمی بی اثر، بی‌رنگ، بی‌مزه و بی‌بو است. 78% جو زمین را نیتروژن در بر گرفته و عنصر اصلی در بافت­های زنده است. مهمترین منبعگاز نیتروژن اتمسفر است که نیتروژن گازی را از جو می توان با روش­های مایع شدن و تقطیر جز به جز به دست آورد. نیتروژن در همه سیستم­های حیاتی و همه ترکیبات زیستی یافت می شود. دی نیتروژن مونوکسید یا گاز خنده N₂o یکی از ترکیبات نیتروژن است، اکسید نیتروژن برای اولین بار توسط شیمیدان انگلیسی جوزف پریتسلی در سال 1775 ساخته شد.

دی نیتروژن مونوکسید (N₂o) گازی بی رنگ، بی بو و غیر قابل اشتعال است. N₂o سمی نیست اما خنده آور است. این گاز را می توان از حرارت دادن آمونیم نیترات تهیه کرد.
اکسید نیتروژن در دمای اتاق بی رنگ و ضداشتعال است ولی در عین حالی دارای بویی معطر و دلپذیز و حس شیرینی دارد.

موارد کاربرد

گاز خنده دارای استفاده های گوناگونی است، اما بیش ترین استفاده آن به عنوان داروی بیهوشی و داروی مسکن که در دندان پزشکی بسیار متداول است، می باشد.

یکی از موارد کاربرد N₂o در تقویت خودرو است. نیتروژن اکسید یک سوخت نیست که با سوختن آن در موتور اتومبیل بتوان انرژی تولید کرد. این گاز وقتی وارد سیلندر می شود، به دلیل گرمای زیاد داخل محفظه به اتم اکسیژن و نیتروژن تجزیه می گردد. در این تجزیه، پیوند بین اتم ها شکسته می شود. این عمل با گرفتن گرما از سیلندر همراه است در نتیجه دمای محفظه احتراق کم می شود. خیلی سریع اتم های فعال اکسیژن با هم ترکیب شده و مولکول O₂ را به وجود می آورند.

حال اگر ما مقداری سوخت اضافی وارد سیلندر کنیم می توانیم با گاز اکسیژن حاصله، سوخت اضافی را بسوزانیم و نیروی بیش تری تولید کنیم. توجه داشته باشید که سوزاندن سوخت اضافی زمانی ممکن می شود که دمای سیلندر پایین باشد و تجزیه نیتروژن اکسید این حالت را فراهم می آورد. در این فرایند گاز نیتروژن هیچ نقشی در انفجار نخواهد داشت!

N₂o در محفظه های تحت فشاری به نام Bottle Heaters یا Bottle Warmers در خودرو نگهداری می شود.

دی نیتروژن مونوکسید در موتور ماشین های مسابقه

از استفاده های دیگر دی نیتروژن مونوکسید در موتور ماشین های مسابقه ای است (نیترو) که مانند کاتالیزور عمل کرده و به طور ناگهانی سرعت واکنش سوختن را افزایش می دهد و باعث می شود قدرت خروجی از موتور به مراتب بیش تر شود. یکی دیگر از استفاده های اکسید نیتروژن استفاده آن به عنوان مکمل غذایی است که به فرم اسپری که نوعی محرک است، می باشد و یا استفاده آن در فرآیند بسته بندی گوشت، اسنک و موادی که مستعد فاسد شدن می باشند، برای خروج باکتری ها می باشد. 

با اینکه اولین بار در دندانپزشکی استفاده شد، امروزه از آن در پزشکی برای القاء و ادامه بیهوشی مصرف می شود. این دارو همچنین بامقادیر مصرف کم به عنوان ضد درد برای اعمال جراحی که در آنها به بیهوشی کامل بیمار نیاز نیست، مصرف می شود.

اثرات جانبی

به واسطه استنشاق بیش از حد دی نیتروژن مونوکسید سرعت عمل دم و بازدم کاهش یافته و همین باعث کاهش هوای ورودی و در نتیجه کاهش اکسیژن تهیه شده در شش ها می شود؛ کمبود اکسیژن می تواند باعث ایجاد صدمات مغزی و ادامه این شرایط فرد را به حالت کما می برد. حال اگر فرد در این حالت شروع به استفراغ کند، راه گلو بسته شده و احتمال خفگی و مرگ را مهیا می کند. با اینکه گاز خنده را به عنوان بیهوش کننده (یا تسکین دهنده) بی خطر می شناسیم اما هرگز نمی توان از عوارض جانبی که در اثر استفاده بیش از حد آن یا مناسب نبودن درصد اکسیژن و اکسید نیتروژن ایجاد می شود صرفه نظر کرد.

عوارض جانبی آن را می توان به صورت زیر بیان کرد:

همان طور که گفته شد حالت تهوع اولین و شایع ترین اثر جانبی استفاده از گاز خنده است که بی اشتهایی را در بعد از عمل به دنبال دارد.

اگر در ترکیب بیهوشی بیش از 90 درصد اکسید نیتروژن باشد می تواند به سرعت باعث بیهوشی و ایجاد صدماتی بر روی اندام حیاتی بدن مخصوصا مغز شود. در برخی موارد نیز باعث خون ریزی داخلی و حتی سکته ی قلبی می شود.

دیگر اثرات جانبی آن بی حسی دست و پا سرگیجه و خستگی است. در صورت مصرف نادرست آن می تواند باعث ایجاد اختلالات عصبی شود، که به خاطر تاثیری است که گاز خنده بر ویتامین B₁₂ انباشته شده در بدن می گذارد و فقدان این ویتامین باعث مشکلات عصبی می شود. استفاده گاز خنده برای افراد باردار، افرادی که دارای بیماری های ریوی و شریانی هستند منع شده است.

اگرچه گاز خنده به عنوان دارویی بی خطر درنظر گرفته شده و استفاده از آن متداول است ولی هرگز نباید اثرات جانبی آن را نادیده گرفت. از هرگونه مصرف سر خود این دارو برای سرگرمی و در صورت ایجاد هرگونه مشکلی بعد از عمل که از داروی بیهوشی استفاده شده است پزشک خود را در جریان بگذارید می توان این دارو را به عنوان یک داروی بیهوشی بی خطر شناخت. 

آلما پرایم 🙂